Asesi nuk duhet që të duroni dhimbjet kronike, mësoni se si ti njihni dhe si të reagoni.
A ndjeni dhimbje? Diçka ju dhemb? Ju mundojnë dhimbjet? Sa herë i keni përsëritur këto fjali apo ndonjëren nga këto fjali vetës dhe të tjerëve, por, a keni menduar ndonjëherë se çfarë është në të vërtetë dhimbja. Çdo person ndjen dhe e përjeton dhimbjen në mënyrë të ndryshme. Shoqata Botërore për dhimbje është duke e përdorur një përkufizim sipas të cilit dhimbja është një përvojë e pakëndshme, e ndieshme dhe emocionale, e lidhur me dëmtimin e indeve aktuale ose potenciale. Metodat e ndryshme të menaxhimit të dhimbjes janë trend në mbarë botën, kurse në vitet e fundit edhe tek ne gjithnjë jemi duke u përpjekur për të iu ofruar pacientëve një trajtim efektiv të dhimbjes, si dhimbjet nga kanceri, ashtu edhe pacientëve me dhimbje reumatike ose psikosomatike.
Në vitet e fundit, në vendin tonë është bërë progres i madh ne trajtimin e dhimbjes, sidomos në trajtimin e dhimbjes kronike, dhe sot ka një numër të madh të metodave të reja farmakologjike dhe jo-farmakologjike të trajtimit.
Dhimbje akute e patrajtuar ose jo e trajtuar në mënyrë adekuate, dhimbje kronike. Në veçanti mund të kenë ndikim të fortë mbi gjendjen tonë emocionale dhe psikike. Ndikon në formën e disponimit të ulët, ndjenjën e frikës, nervozizmi, dhe çon deri në ankth ose depresion.
Është jashtëzakonisht e rëndësishme që të edukohen pacientët mbi shkaqet e vërtetë të dhimbjes dhe mundësitë e trajtimit. Në asnjë mënyrë nuk duhet të duroni dhimbjen kronike, e cila me kohë do të çojë deri tek një numër i pasojave psikosociale dhe uljen e cilësisë së jetës të pacientit.
Çka është dhimbja akute, e çka ajo kronike?
Dhimbje akute ju paralajmëron për rreziqet e mundshme shëndetësore, ndërsa dhimbja kronike zgjat më shumë se 3 muaj, dhe shkakton çrregullime të gjumit, ankthin e depresionin, dhe dëmton cilësinë e jetës. Dhimbjet akute lajmërohen papritmas, zakonisht janë të mprehta dhe impuslive. Ajo shpesh paralajmëron një sëmundje apo një kërcënim për trup, kurse mund të shkaktojë një numër të ngjarjeve apo rrethanave të cilat përfshijnë operime, frakturë të kockave, një vizitë tek dentisti, djegiet, therrjet, vështërsitë në lindje dhe të ngjashme.
Dhimbja kronike është një problem shumë i madh shëndetësor, ekonomik dhe social. Ajo është e vazhdueshme pavarësisht nga fakti se lëndimi është shëruar, ajo vazhdon të ketë ende aktivitet në sistemin nervor. Të dhënat tregojnë se çdo i pesti evropian vuan nga sindromi i dhimbjes kronike. Dhimbja kronike mund të shkaktohet nga infeksioni apo lëndimi. Megjithatë, disa njerëz i mundon dhimbja kronike edhe pse nuk kanë pasë lëndime të dukshme apo dëmtim fizik trupor.
Dhimbja neuropatike
Dhimbja neuropatike shkaktohet nga dëmet nervore. Janë të njohur më shumë se 50 probleme mjekësore, medikamente dhe toksina që shkaktojnë dhimbje neuropathic, duke përfshirë diabetin, infektimin me HIV, sëmundje celiac, traumat, apo sëmundjeve autoimune (lupus, vaskulitis), dhe shumë të tjera. Dhimbje që ndodhin te pacientët me sklerozë të shumëfishtë mund të jetë gjithashtu neuropathike.
Miliona njerëz vuajnë nga dhimbjet neuropatike.
Metodat për trajtimin e dhimbjeve
Ndarja bazike e trajtimit referohet në farmakologjike dhe jo-farmakologjike, përkatësisht me medikamente, apo pa to. Dhimbja është trajtuar me procedurat e trajtimit jo-farmakologjike dhe me terapi farmakologjike. Dhimbja akute është më e lehtë për të trajtuar, më shpesh përdoren qetësues dhe një metodë fizike, ndërkohë që trajtimi i dhimbjes kronike kërkon bashkëpunimin e profesionistëve të ndryshëm shëndetsor në mënyrë që të zgjidhni kombinimin e saktë të medikamenteve, analgetikve, koanalgetika dhe fizike, por edhe trajtimet psikologjike apo edhe psikiatrike.
Farmakoterapia
Përveç antireumatikëve nesteroid në trajtimin e dhimbjes përdoren edhe anestezitë lokale, analgetikët, analgetikët opioid dhe klasat e barnave të tjera si Antieptiletikët dhe ilaqet kundër depresionit. Procedura e trajtimeve jo-farmakologjike janë terapi me lazer, terapi përmes ultrazërit, terapi magnetike, TENS, akupunkturë.
Njëra prej terapisë më të zakonshme per trajtimin e dhimbjes është TENS, transkutanë nervore elektrike stimuluese. TENS është një pajisje që bllokon transmetimin e dhimbjes në një zonë të caktuar të trupit. Dhimbja është transmetuar nga një pjesë e veçantë e trupit nëpërmjet fibrave të trashë dhe të hollë të palcës kurrizore, e cila është e vendosur në zgavrën e shpinës dhe përmes saj në lëvozhgë të trurit të madh, e cila mundëson që me vetëdije të ndjeni dhimbje. Ajo është përdorur për dhimbje akute, të tilla si dhimbje pas operacionit e cila redukton përdorimin e analgetikës, dhimbje gjinekologjike (p.sh. kontraksionet e lindjes në shpinë) dhe dhimbje orofaciale (p.sh., dhimbje akute të dhëmbëve). Tek dhimbjet kronike është përdorur për dhimbje si, dhimbjet e shpinës, artritit, osteogenesis (promovon rritjen e frakturave jo të ndërfutura).
Analgjetik (humbja e dhimbjeve), pacienti duhet të ndiej brenda 30 minutave pas përdorimit të TENS-it. Mund të përdoret çdo ditë tek dhimbjet akute dhe derisa të ndaloj dhimbja. Tek dhimbjet kronike TENS është përdorur deri të një analgjetik. TENS pajisjet dhe simulatorët elektrike janë përdorur kryesisht për të reduktuar dhimbje, por përveç kësaj, të ndikojë edhe në qarkullimin e gjakut, metabolizmin dhe shpejtësinë e përthithjes së substancat medicinale.
Akupunktura gjithashtu është duke u pranuar gjithnjë e më shumë si një opsion i trajtimit jo-farmakologjik në trajtimin e dhimbjeve akute dhe kronike. Efektiviteti i akupunkturës analgjetike është konfirmuar nga studime të shumta. Akupunktura punon më mirë se sa një hapje qetësuese e padëmshme në trajtimin e llojeve të ndryshme të dhimbjes, të dhimbjeve kronike në veçanti. Akupunktura riintegron mekanizma të brendshëm të rëndësishëm, themelon homeostazën psikofizike të shqetësuar nga dhimbjet kronike. /kosovarja.ch/
